Duurzame en energiezuinige verbouwing van een karaktervolle stadswoning

Ecologisch verbouwen: een bewuste keuze

‘Het huis heeft heel wat mooie karakteristieke elementen,’ vertelt Raf. ‘We wilden die uiteraard graag behouden. Maar het huis was niet meer aangepast aan de standaarden van vandaag, zeker op vlak van energie. Zo werd het verwarmd met 3 oude gaskacheltjes.’ 

‘Duurzaamheid houdt mij wel bezig. Ik vind het belangrijk om zo ecologisch mogelijk te verbouwen. Maar volgens mij is dat ook gewoon slim. We moesten het hele huis aanpakken, van onder tot boven. Ik denk dat energiezuinig en ecologisch verbouwen op termijn ook financieel het meest voordelig is.’ 

Op zoek naar de juiste warmtepomp 

‘Met de hoge prijzen van vandaag leek gas ons geen toekomstgerichte oplossing meer. Een volledig nieuwe centrale verwarming met gasleidingen, radiatoren en een gas-condensatieketel plaatsen, zou ook een serieuze investering zijn. Bovendien hebben we voor de EPB-aangifte laten berekenen hoeveel energie we nodig zouden hebben voor een gasinstallatie enerzijds en een warmtepomp anderzijds. De energiekosten met een warmtepomp bleken de helft lager te liggen (zelfs zonder zonnepanelen). De investering van de warmtepomp zullen we dus wel terugwinnen. Zeker als je er de premie van 3000 euro bijrekent.’ 

‘De vraag was dan welke warmtepomp we zouden nemen. Je hebt geothermische warmtepompen, waarvoor je ofwel een diepe boring moet doen in de ondergrond ofwel een horizontaal netwerk van buizen in je tuin moet leggen. Dat is de warmtepomp met het hoogste rendement. Maar voor ons rijhuis zouden we daarvoor een grote boorinstallatie over ons dak moeten laten tillen, want onze tuin was te klein voor een horizontaal buizennet. Een dure onderneming is dat.’ 

‘Na onderzoek bleek een luchtwaterwarmtepomp voor ons stadshuis een betere keuze. In een rijhuis heb je sowieso meer beschutting en dus minder verwarming nodig. Bij een luchtwaterwarmtepomp plaats je een unit op je dak en eentje binnen, in ons geval in de kelder. Samen halen ze warmte uit de omgevingslucht. De installatie verwarmt je water voor je centrale verwarming en voor je douche en je keuken.’ 

Ik denk dat energiezuinig en ecologisch verbouwen op termijn ook financieel het meest voordelig is.

Vloerverwarming voor oude vloeren

‘Een warmtepomp werkt het beste met vloerverwarming. Dan kan je op lagere temperatuur verwarmen en verbruikt je warmtepomp veel minder. Maar in een oudere woning is het zoeken naar de beste manier om zo’n vloerverwarming te leggen.’ 

‘In onze achterbouw gebruikten we de bestaande betonplaat. Daarbovenop kwam isolatie en dan vloerverwarming. Daardoor ligt de vloer iets hoger dan voorheen. Dat zorgt wel voor een hoogteverschil met de gang, waar we de mooie oude vloer wilden behouden.’ 

‘In de voorbouw wilden we graag een houten vloer, want dat past beter bij de stijl van het huis. De vloer is onderkelderd en ligt op houten plafondbalken. Alleen heb je voor vloerverwarming een chape nodig, en dat lukte niet zomaar op de bestaande houten vloerconstructie. We hebben wel gekeken naar een systeem van vloerverwarming zonder chape. Maar dat bleek enorm duur. Dus is de architect verder gaan zoeken.’ 

Uiteindelijk vond hij een oplossing met zwaluwstaartplaten. Dat zijn metalen platen die je op de bestaande houten vloerconstructie legt en die de draagkracht van je vloer versterken. Die zijn maar 2 centimeter dik. Daarop komt je vloerverwarming. Vervolgens legden we een dunne chape van 3 in plaats van de gewoonlijke 7 cm en daarop de parketvloer. De isolatie plaatsten we tussen de plafondbalken in de kelder.’ 

‘Voor de slaapkamers hebben we laagtemperatuurconvectoren gekozen. Verschillende aannemers raadden ons aan om een lucht-luchtwarmtepomp te plaatsen voor de slaapkamers. Maar dan zouden we dus 2 systemen hebben. Dat vonden we een beetje overdreven.’ 

Ecologisch isoleren 

Het huis van Raf werd ook grondig geïsoleerd. Raf en zijn vrouw pakten alle gevels en vloeren aan. Het dak was nog door de vorige eigenaars geïsoleerd. ‘Als je een lucht-waterwarmtepomp plaatst, moet je huis echt goed geïsoleerd zijn,’ legt Raf uit. ‘Anders heb je heel hoge elektriciteitskosten, want dan moet de pomp te hoge temperaturen realiseren.’ 

‘De voorgevel isoleerden we langs binnen, om de mooie gevel te behouden. De achtergevel isoleerden we langs buiten. We kozen voor isolatie met cellulose, papiervlokken. Dat hadden we ook in onze vorige woning en we waren daar heel tevreden over. Papiervlokken zorgen voor een goed en gezond luchtklimaat en een aangenaam gevoel, warm in de winter en koel in de zomer. Alleen waren papiervlokken niet overal mogelijk. Op de keukenvloer legden we een dunne synthetische isolatie. Daarmee kan je met een dunne laag toch voldoende rendement halen. Op het dak hebben we cellulose langs de binnenkant gecombineerd met isolatieplaten van minerale wol langs de buitenkant.' 

Verbouwen met respect voor het karakter van de woning 

Raf maakte nog wel meer duurzame keuzes. ‘Door de achterbouw in houtskeletbouw te realiseren, kozen we voor een duurzaam materiaal en een snellere manier van bouwen. Onze zonnepanelen zijn dan weer een logische keuze in combinatie met de warmtepomp.’ 

‘Maar het meest bijzonder aan onze verbouwing is hoe we het authentieke karakter van de woning zoveel mogelijk hebben verzoend met de ecologische keuzes. Door de voorgevel aan de binnenkant te isoleren, verliezen we misschien wel 15 cm ruimte. Maar de woonkamer is groot genoeg en zo konden we de mooie voorgevel behouden.' 

‘We wilden daarnaast de mooie plafonds graag houden. Maar als je goed isoleert, moet je ook goed ventileren. In een nieuwbouw steek je het ventilatiesysteem in een vals plafond. Wij zijn gegaan voor een systeem met ventilatieroosters in de ramen, en een ventilatieschacht in keuken, badkamer en toilet. De buizen voor het sanitair konden we dan weer kwijt in de vroegere schouw.’ 

Combo PV-panelen en groendak: win-win

Maar ook buiten onderging het huis een metamorfose. Op het dak legde Raf niet alleen 14 zonnepanelen; op het nieuwe dak van de achterbouw koos hij ook bewust voor de combinatie met een groendak. 'Het groen zorgt voor meer verkoeling in de zomer én zorgt er tegelijkertijd voor dat de zonnepanelen beter renderen. Die worden in volle zomer anders te heet waardoor ze minder energie opleveren. We opteerden voor een kruidendak. Daardoor zit er toch nog wat meer variatie in de planten, wat goed is voor de biodiversiteit. Tegenover een sedumdak, heb je wel een dikkere sedimentlaag nodig, maar dat was voor ons nieuwe dak geen enkel probleem.'

Ook regenwater wordt slim benut ten huize Raf. In de tuin werden 2 plastic regenwaterputten geïnstalleerd. Hierop zijn de toiletten en een buitenkraan aangesloten. 'We kozen voor 2 kleinere putten die we door de voordeur naar achter konden dragen. Deze zijn wel duurder in aankoop, maar de kosten om een betonnen put met een kraan over het dak te tillen vonden wij te hoog.'
 

Vooral winst 

Of Raf moeilijke compromissen heeft moeten sluiten voor zijn ecologische verbouwing? ‘Niet echt. Het is natuurlijk een grote investering. Het is dan ook fijn om beroep te kunnen doen op premies. We hebben ook een renteloze ‘mijn VerbouwLening' aangevraagd.’ 

‘De meeste kosten, zoals de isolatie en de zonnepanelen, verdienen zichzelf terug, zeker met de stijgende energieprijzen. Ook de warmtepomp is op termijn de juiste keuze. Maar geen van die keuzes voelden voor ons echt moeilijk aan. Inmiddels genieten we van onze gerenoveerde woning en al het extra wooncomfort dat we nu ervaren.' 

Antwerpen renoveert

Zelf aan de slag?

Wie zijn woning duurzaam wil verbouwen, vindt alle informatie en een stappenplan op Antwerpen renoveert.

Ga naar de website