Viviane is voorzitster van de Raad van Mede-Eigenaren van Regent V, een appartementsgebouw in Berchem met ongeveer 150 appartementen. De voorbije jaren merkten bewoners verzakkingen op aan een wandelpad en wateroverlast in de kelders en garage. Conclusie, het waterafvoersysteem rond het gebouw moest vernieuwd worden.

Als drijvende kracht achter de werken aan het gebouw ijverde Viviane ervoor om niet gewoon nieuwe buizen naar de riolering te leggen en het pad te herstellen, maar slim met het regenwater aan de slag te gaan. Rond het gebouw ligt immers een grote tuin met struiken, bomen, gazon en vaste beplanting. In droge periodes vragen die best wat drinkwater. De omvangrijke tuin biedt groen aan de omgeving, maar de bewoners van Regent V, willen de natuurwaarde van dat groen nog verder versterken.

Een heuse regenwaterval

Maar hoe ga je slim aan de slag met regenwater op een perceel van deze omvang? Viviane haar visie was duidelijk, door het zoveel mogelijk tot bij de planten te brengen, in plaats van het af te voeren naar het riool. Om dat te doen ontwikkelde ze, met steun van het EcoHuis een ‘regenwaterval’, een cascade van ingrepen die elkaar opvolgt en regenwater bijhoudt, buffert, hergebruikt of laat infiltreren.

Als we naar de technische kant van de zaak vragen, dan merken we dat de verschillende dakdelen en de parkings naar vijf verschillende plekken afwateren. Vroeger takten de afvoerbuizen meteen aan het riool aan. Voortaan krijgt het geoogst regenwater een nuttige functie op het perceel zelf. Rondom het gebouw kwamen daarom op verschillende plekken vijf regenwaterputten van telkens 5.000 liter te liggen. Die putten zijn aangesloten op en infiltratiekratten en uiteindelijk gaat de overloop daarvan naar een wadi.

Zo ontstaat er als het ware een regenwatercascade. Het water loopt eerst van de daken naar een regenwaterput (voor rechtstreeks hergebruik in de tuin en het kuisen van de gemeenschappelijke ruimtes van het appartementsgebouw). Vanuit die putten vertrekt een bewateringsysteem van druppelslangen, dat in droge periodes het water van de regenputten tot vlak bij de wortels van de planten brengt. Is de regenwatertank vol, dan loopt het overig regenwater verder naar ondergrondse infiltratiekratten die in de tuin zijn ingegraven. Deze kratten geven het water langzaam terug aan de bodem. Als laatste kan het overtollige water van die kratten ook nog afvloeien naar wadi’s, waarvan er een eigenlijk een oude slotgracht is. Op die plek kunnen dan weer waterminnende planten opschieten.

(lees verder onder de afbeelding)

Ook de verhardingen laten water door

Regen dat op de opnieuw aangelegde paden valt, kan rechtsreeks de grond indringen omdat men er waterdoorlatende klinkers heeft gebruikt. Op het stukje tuin waar af en toe verhuisladders moeten laden en lossen, heeft men gekozen voor grasdals. Op die manier is er tegelijk verharding en hoeft de tuin niet echt kleiner te worden.

Dankzij advies tot een ambitieus totaalplaatje

Om de werken tot een goed einde te brengen waren heel wat mensen betrokken. Uiteraard moesten eerst alle bewoners akkoord gaan met de plannen. Daarnaast gaf ook de syndicus van het gebouw zijn goedkeuring. 
Tijdens het project liet de Raad van Mede-Eigenaren zich bijstaan door een architect en aannemer die al regelmatig werken uitvoerden aan en rond het gebouw. Dat is belangrijk omdat zij de voorgeschiedenis kennen en mee kunnen nadenken over het bredere plaatje dan enkel de waterafvoer. Ook de tuinman die het groen onderhoudt werd betrokken in het proces.

Omdat Viviane weet had van steun van de stad Antwerpen, klopte ze aan bij het EcoHuis om te horen of het project in aanmerking kwam voor de Klimaatpremie.

Zoals het project eerst was uitgedacht, kwamen de werken nauwelijks in aanmerking voor de Klimaatpremie:

• De waterdoorlatende klinkers van de paden op zich vallen niet onder thema “ontharden en vergroenen.”
• Voor “hergebruik regenwater” verwacht de Klimaatpremie een structureel hergebruik doorheen het ganse jaar (dat kan door toiletten of wasmachines aan het regenwater te koppelen). Het dagelijks hergebruik en de tankgrootte moeten in verhouding zijn met de aangesloten dakoppervlakte. De tuin besproeien is echter seizoensgebonden en het waterverbruik voor het kuisen is niet in verhouding met de enorme aangesloten dakoppervlakte.
• Voor “infiltratie van regenwater” verwacht de premie minimum 25m² buffervolume per aangesloten m² verharding, daarvoor waren de oorspronkelijke infiltratiekratten te klein gedimensioneerd.

(lees verder onder de afbeelding)

Maar dankzij de grote tuin die volop mogelijkheden bood, volstonden enkele kleine bijsturingen om het project te laten voldoen aan de eisen van de Klimaatpremie. Samen met een adviseur maakte Viviane de plannen ambitieuzer op het vlak van infiltratie door ook nog de wadi’s toe te voegen. Een extra voordeel van zo een bovengrondse inrichting zoals een wadi: die kan geïntegreerd worden in het tuinontwerp als een stukje verlaagd groen met specifieke planten. Kies je voor die beplanting inheemse soorten, dan kom je bovendien in aanmerking voor de natuurbonus.

Dankzij het extra buffervolume in de wadi’s zal het slechts heel uitzonderlijk zo hard regenen dat er nog water van dit perceel naar het riool vloeit. Het meeste regenwater wordt simpelweg teruggegeven aan de tuin en de oude slotgracht waarvan nog een deel terug te vinden is in de tuin. 

Een maximale premie van 30.000 euro

De werken die uitgevoerd werden aan Regent V kostten ongeveer 120.000 euro aan de 150 appartementen die in de kosten deelden. Daarvan krijgen de eigenaars 30.000 euro terug, het maximale premiebedrag per perceel. Viviane en haar Raad van Mede-Eigenaren zullen in totaal 5 jaar bezig geweest zijn met dit project van probleemdetectie (lekkend riool) over planfase tot afwerking.

Dankzij het project van Regent V is duidelijk dat ook voor gebouwen in de stad er potentieel bestaat om slim om te gaan met groen, water en ontharding. 

Nog werk aan de winkel

Viviane zou dit waterbesparende project zeker aanraden aan anderen. Door het schaalvoordeel van het gebouw, vallen de meerkosten die je hebt tegenover het gewoon herstellen van afvoerbuizen en wandelpad heel goed mee. Werken combineren met een toekomstvisie op groen is voor de bewoners een pluspunt. Wat wel nog zou helpen is een veel beter zicht op het gemeenschappelijk waterverbruik zoals voor het kuisen van de gangen en het begieten van de tuin, dingen die nu met regenwater kunnen gebeuren, om je winst duidelijker uit te rekenen.
In de stad zijn er meer dan 100 appartementsgebouwen van vergelijkbare grootte. Als die ook allemaal zo doorgedreven met regenwater omgaan als Regent V zal de druk op rioleringen tijdens hevige regenbuien sterk verminderen. Bovendien zorgt het er ook voor dat de ondergrond op natuurlijke wijze vochtiger blijft. En zo spaart Viviane dan wee heel wat liters kraantjeswater uit om haar tuin groen te houden.

Zelf aan de slag met een klimaatproject

Wil je net als Viviane op jouw perceel aan de slag met:

• ontharden en vergroenen (tegels eruit, planten erin),
• daken vergroenen, 
• regenwater hergebruiken en/of
• regenwater infiltreren en bufferen?

Neem dan contact op met het EcoHuis voor een gratis advies voor jouw groen project.

Meer info over de Klimaatpremie vind je op www.antwerpen.be/klimaatpremie.