Zonnepanelen voor de toekomst

Energie voor de buurt

In het project Circulair Zuid sloeg de Stad Antwerpen de handen in elkaar met 7 partners, waaronder onderzoeksinstelling VITO en burgerenergiecoöperatie Ecopower, om de bewoners van Nieuw Zuid en omgeving op een duurzame en circulaire manier te laten leven. “Sinds 1991 verzamelt Ecopower kapitaal van burgers, om te investeren in hernieuwbare energieprojecten,” vertelt Ine. “Wie een aandeel van Ecopower heeft, kan tegen kostprijs stroom afnemen van installaties zoals windturbines en zonnepanelen.”

“Het idee was om zonnepanelen te plaatsen op verschillende gebouwen in en rond Antwerpen Nieuw Zuid. De opgewekte energie die niet door het gebouw zelf wordt gebruikt, wordt doorgegeven aan het elektriciteitsnet. Met de opbrengst daarvan kunnen de bewoners van Antwerpen Zuid, Nieuw Zuid en Brederode investeren in initiatieven die hun buurt duurzamer maken. 

We hebben daarvoor een Buurtenergiegroep opgericht die regelmatig samen komt om na te denken over nieuwe ideeën. Daar kwamen voorstellen uit zoals extra zonnepanelen in de buurt, materiaal om te samentuinen op de Gedempte Zuiderdokken of een fietsherstelpaal. Iedereen die in de buurt van Nieuw Zuid woont, kan lid worden van de buurtenergiegroep en mee beslissen over de investeringen.”

“Na afloop van het project is Ecopower de buurtenergiegroep blijven begeleiden. De groep besloot onder andere te investeren in een publiek toegankelijke fietsherstelpaal bij Circuit op Nieuw Zuid. Verder staan we ook nog altijd in voor het technisch beheer van de installaties.”

De zoektocht naar een dak

Een innovatief project, dat is vallen en opstaan. Om te beginnen was de zoektocht naar geschikte locaties een uitdaging. Oorspronkelijk zouden de zonnepanelen geplaatst worden op nieuwe gebouwen in Nieuw Zuid, maar die waren niet tijdig klaar. 

“Er staan natuurlijk andere grote gebouwen in de buurt,” vertelt Ine. “Maar dan blijken liftkokers of ventilatie-installaties op het dak meer plaats in te nemen dan gedacht. Dat betekent dat ze schaduw zouden werpen op de zonnepanelen eromheen. Of het blijkt moeilijk om tot een overeenkomst te komen waar alle bewoner van het gebouw zich in kunnen vinden. Maar uiteindelijk hebben we toch goede locaties kunnen vinden.”

Nieuwe mogelijkheden met nieuwe zonnepanelen

Zo is er de Groothandelsmarkt op industrieterrein Kielsbroek. Een gebouw met wel 3000 m2 dakoppervlak. De dakconstructie is er echter niet geschikt om het gewicht van traditionele zonnepanelen te dragen. “Eerst dachten we, jammer dat gebouw is niet interessant,” vertelt Ine. “Maar gezien dit project ging over innovatie, hebben we wat verder gezocht. We vonden een nieuw soort dunne, lichtgewicht zonnepanelen waarmee we die mooie oppervlakte wél nuttig konden gebruiken.”

“Ook aan de warmtecentrale van Fluvius zijn we aan het experimenteren geslagen. Daar gebruikten we wandpanelen. Die zien eruit als klassieke panelen maar wekken ook energie op. Het leuke aan die wandpanelen is dat je ook de kleur kan aanpassen. Alleen moet je het uitzicht dan afwegen tegenover de rendabiliteit.”

“Hoe donkerder een zonnepaneel is, hoe meer energie het opwekt; met een zwart T-shirt heb je het in de zon ook warmer dan met een wit. Op de warmtecentrale kozen we voor een kleur die lijkt op de cementkleur van de muur. Maar we hebben hem wel iets donkerder genomen om toch nog een aanvaardbare opbrengst te hebben.”

“Die innovatieve panelen zijn nu misschien nog wat duur voor een gewone bouwheer. Het is dankzij de subsidies dat we ermee konden experimenteren. Maar als die technologie in de toekomst betaalbaarder wordt, dan is ze wel veelbelovend. Je zou zo heel wat meer daken en muren kunnen inzetten voor zonne-energie.”

“Hoe meer we ze kunnen uittesten, hoe beter we ook gaan weten wat die nieuwe panelen waard zijn en waarvoor we ze kunnen gebruiken. Omdat beide soorten panelen iets minder elektriciteit produceren dan traditionele panelen en tegelijkertijd duurder zijn, zal een gewone investeerder vandaag waarschijnlijk niet snel beslissen erin te investeren. Dat zal mogelijk veranderen als deze panelen op grotere schaal worden geproduceerd en ze dus goedkoper worden.”

De toekomst is aan samen energie produceren

“Maar het meest innovatieve in dit project is voor ons toch wat we doen met de opbrengst,” vertelt Ine. “Wij geloven dat hoe korter de link is tussen de burger en de energiemarkt, hoe meer mensen gaan meewerken aan de energietransitie. Mensen zien de zonnepanelen liggen in hun buurt en merken dat ze de winst ook samen kunnen investeren in een betere leefomgeving. De opbrengst verdwijnt niet naar anonieme aandeelhouders.”

De gebouwen waar de zonnepanelen liggen, gebruiken de installatie voor hun gemeenschappelijke ruimtes. “We hebben bekeken of we ook de afzonderlijke bewoners zonne-energie zouden kunnen leveren,” zegt Ine. “Maar in een bestaand gebouw is dat erg moeilijk te regelen: je moet dan allemaal afzonderlijke kabels leggen. In een nieuw gebouw zou zoiets wel haalbaar zijn. De nieuwe regeling voor energiedelen in appartementsgebouwen, opent iets meer mogelijkheden.”

Het verhaal van hernieuwbare energie én van nieuwe modellen voor de energiemarkt is dus nog lang niet uitgeschreven. Antwerpen voor Klimaat geeft alvast waar het kan een duwtje in de rug. Bekijk hier informatie over het Circulair Zuid project.