Klimaatneutraal zijn betekent, dat we niet meer broeikasgassen [1] uitstoten dan we kunnen opslaan. Met klimaatrobuust bedoelen we dat we klaar zijn om de gevolgen van de klimaatverandering aan te pakken. De stad werkte de voorbije jaren samen met heel wat partners en organisaties en bundelde alle gezamenlijke doelstellingen en acties in een ambitieus Klimaatplan 2030: ‘Antwerpen voor Klimaat’. Om klimaatneutraal en –robuust te zijn tegen 2050 hebben we immers iedereen nodig: overheden, bedrijven, industrie, kennisinstellingen, ondernemers en bewoners.

Wat gaan we doen?

We gaan voor een integrale aanpak. We gaan energiezuiniger wonen, werken en ons verplaatsen en meer duurzame energie gebruiken (zoals warmtenetten, wind- en zonne-energie, alternatieve brandstoffen), materialen en grondstoffen zoveel mogelijk hergebruiken en water en groen meer plaats geven zodat we bestand zijn tegen extreme regenval en hitte. We willen dat iedereen mee op de kar springt en dat ook ondernemers en grotere bedrijven hun steentje bijdragen. Als stad Antwerpen gaan we alvast voor energiezuinige gebouwen, een elektrisch wagenpark, een aankoopbeleid met aandacht voor circulariteit en regenwateropvang- en hergebruik, onder andere voor het onderhoud van de bomen en wegen.

Klimaatneutraal in 2050 en 55% minder CO2 tegen 2030

Antwerpen wordt tegen 2050 een klimaatneutrale stad. Op kortere termijn, tegen 2030, willen we op stedelijk grondgebied alvast 50 tot 55% minder CO2 uitstoten. Dit is tot 15% meer dan wat Europa vooropstelt in het Burgemeestersconvenant voor Klimaat en Energie en in lijn met de ambitie die spreekt uit de Europese Green Deal. 

Daling met meer dan 30%.
In 2022 werden er op Antwerps grondgebied 1115 kton minder broeikasgassen uitgestoten dan in 2005 (-31,6%).   De tabel hieronder toont dat reductie vooral gebeurde in de huishoudens, bij de stedelijke diensten en vloot en in de niet-ETS industrie. De voornaamste redenen van deze daling zijn: een lager energieverbruik en een vergroening van de Antwerpse energieproductie, alsook een verschuiving van fossiele brandstoffen naar minder CO2-intensieve brandstoffen. 

De lokale energieproductie wordt steeds groener: 90% van de lokaal geproduceerde energie is hernieuwbaar (vooral wind en zon). De volledige resultaten van de emissie-inventaris 2022 vind je hier.

Meer groen en water voor een veiligere en koele stad tegen 2050

We zijn voorbereid op de gevolgen van de klimaatopwarming zoals wateroverlast, droogte en hitte. Vandaag zijn al heel wat stadsontwikkelingsprojecten gestoeld op een klimaatrobuuste aanpak, denk maar aan wadi’s zoals op Rozemaai en Nieuw Zuid, het nieuwe wateropvangbekken op de Gedempte Zuiderdokken of lokale tuinstraten in Berchem en Wilrijk en de Ringparken van de Grote Verbinding. Al deze ingrepen zorgen naast een veiligere, ook voor een aangenamere leefomgeving. Plannen zoals onder andere het groenplan, waterplan en het ruimtelijk structuurplan, zorgen voor een beleidskader waarbinnen kleine en grote initiatieven kunnen opstarten. Ook initiatieven van burgers zijn zeer belangrijk om de stad klimaatrobuust te maken.

Klimaatdashboard

Alle inspanningen die de stad onderneemt om haar klimaatdoelstellingen te halen, worden op een heldere en inzichtelijke manier gedeeld. Daarom kan je naast de emissie-inventaris, alle cijfers ook vinden in het Klimaatdashboard. Hier lees je de voortgang af van de belangrijkste indicatoren van het stedelijk klimaatbeleid. De grafieken en bijkomende toelichting maken het geheel erg toegankelijk, zo kan je in het dashboard bijvoorbeeld het aantal geplante bomen of deelwagens aflezen. Naast de acties die de stad onderneemt om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, vind je in dit dashboard ook de acties waarmee Antwerpen zich wil aanpassen aan de gevolgen van de klimaatverandering. Ontdek hier het hele dashboard.

Hoe pakken we dit aan?

Het Klimaatplan 2030 is opgebouwd rond doelstellingen en gebudgetteerde acties. Voor de uitvoering van deze acties werken heel wat organisaties en stadsdiensten samen. Onder leiding van een (onafhankelijke) Klimaatregisseur wordt het Klimaatplan de komende jaren uitgevoerd. Naast een stuurgroep die beslist en bijstuurt, zijn er Klimaatkamers en een Klimaatraad.

Klimaatkamers

De 3 Klimaatkamers: klimaatneutrale stad, klimaatrobuuste stad en milieubewuste stad, bestaan uit werknemers van onder andere stad Antwerpen, de districten, AG Vespa, AG Stedelijk Onderwijs, het zorgbedrijf, Politie zone Antwerpen, Brandweer zone Antwerpen en Port of Antwerp-Bruges (het Havenbedrijf). Zij staan in voor de strategische uitvoering van het klimaatbeleid.

Klimaatraad

De Klimaatraad tenslotte bestaat uit burgerverenigingen, kennisinstellingen en bedrijven, de voorzitters van de Klimaatkamers en de Klimaatregisseur. Zij adviseren en hebben de taak om kritisch te reflecteren en hun achterban te raadplegen. 

Hoe meten we?

Om de evolutie van de CO2-reductie te monitoren, maakt de stad jaarlijks een emissie-inventaris. Die toont de effectief geproduceerde uitstoot van broeikasgassen en de productie van hernieuwbare energie, vergeleken met het referentiejaar 2005. Uit deze cijfers kan je dan afleiden welke sectoren bijsturing nodig hebben of waarop extra moet worden ingezet. Om de toekomstige acties te onderbouwen, maakte de stad een onderbouwingsnota. De indicatoren uit de onderbouwingsnota zijn gebaseerd op toekomstscenario’s, veronderstellingen voor bepaalde trends, zoals bijvoorbeeld de evolutie van de renovatiegraad of van de verkeerstoename. De cijfers zijn dus niet te lezen als absolute waarden, maar eerder als richtinggevend. Om alle indicatoren goed te kunnen opvolgen zal de stad Antwerpen nog werk maken van de ontwikkeling van een ‘dashboard’.

De emissie-inventaris toont dat er alvast meer dan een derde van de nodige CO2-reducties, gehaald kan worden door gebouwen energiezuiniger te maken en te renoveren (woningen, maar ook winkels, kantoren of ziekenhuizen). Als we erin slagen om alternatieve energie te gebruiken (warmtenetten, zon- en windenergie, alternatieve brandstoffen) kunnen we tot 60% van de vooropgestelde CO2-daling behalen.

Met wie?

Antwerpen voor klimaat is een verhaal van samenwerking. Niet alleen stad Antwerpen, de districten, zorginstellingen, scholen, politie en brandweer trekken aan de kar van het klimaatbeleid. Ook het Havenbedrijf werkt mee. Als knooppunt van verkeers-, energie-, materialen-  en datastromen biedt de havengemeenschap immers enorme kansen op vlak van duurzame energie. Tot slot nemen heel wat Antwerpse bedrijven en organisaties, ondernemers en bewoners vandaag al fantastische initiatieven om de klimaatdoelstellingen mee waar te maken.