Toelichtingsdocument oproep 'Klimaatadaptatie op private percelen'

Dit toelichtingsdocument geeft meer duiding bij de thematische oproep 'Klimaatadaptatie op private percelen' van het Klimaatfonds. Dit document is aanvullend aan het subsidiereglement. Wil je een project indienen? Lees het dan grondig na.

  • Professionals, Ondernemers
  • -

1. Begrippenlijst

Klimaatadaptatie

Het opvangen van de gevolgen van de klimaatverandering en het wapenen van de stad tegen de impact van de klimaatverandering door het nemen van de nodige maatregelen in alle lopende plannen en processen.

Klimaatrobuuste stad

Robuust stedelijk landschap met ruimte voor groen, water en recreatie. Dit betekent dat de stad voldoende bestand is tegen de gevolgen van klimaatverandering.

Ontharden

Opbreken van overbodige of inefficiënte verhardingen, maximaal aanwenden van doorlatende materialen, ...

Werkingskosten

Personeelskosten (bv. loonkosten), directe projectgebonden kosten (bijvoorbeeld onderaanneming voor begeleiding) en indirecte projectgebonden kosten (bv. gebruik van ruimte en overheadkosten).

Investeringskosten

Kosten die gemaakt worden in functie van projectgebonden aankopen (bijvoorbeeld aankoop van een testinstallatie).

2. Kader van de oproep

Situering

Klimaatadaptatie is een belangrijk onderdeel van het Antwerps klimaatbeleid anno 2022. Al geruime tijd werkt de stad Antwerpen aan oplossingen om de gevolgen van de klimaatverandering beter op te vangen. Antwerpen wil zo ruimte geven aan de stad van morgen, want een klimaatrobuuste stad is ook een aantrekkelijke stad. De focus ligt daarbij op Antwerpen als levendige woonstad op maat van de Antwerpenaren, als slimme netwerkstad en als robuust landschap met ruimte voor groen, water en recreatie.

Ruimte voor klimaatadaptatie

De uitdagingen voor Antwerpen op vlak van klimaatadaptie staan beschreven in het Antwerpse Klimaatplan 2030 ‘Antwerpen voor klimaat’ (Stad Antwerpen, 2020).
Antwerpen wil klimaatrobuust wil zijn tegen 2050. Klimaatveiligheid en levenskwaliteit voor de Antwerpenaar staan resoluut voorop. Deze ambitie delen we op in vijf doelstellingen: 

  1.     Antwerpen beschermt zich tegen wateroverlast. 
  2.     Antwerpen vult de grondwatertafel aan. 
  3.     Antwerpen streeft naar waterhergebruik en -besparing. 
  4.     Antwerpen kan zichzelf verkoelen. 
  5.     Antwerpen heeft een sterke parate respons op klimaatextremen.

Niet alleen publiek domein, maar ook private percelen meenemen in klimaatadaptatie

De kansen voor klimaatadaptatie situeren zich niet enkel op het openbaar domein. Antwerpenaren maken ook op privaat domein plaats voor adaptatiemaatregelen. Ook hier kunnen maatregelen genomen worden rond wateropvang, groeninrichting, verkoeling, etc. Denk aan ontharding (tegels eruit, planten erin), groendaken, planten van groen en bomen voor biodiversiteit en koeling, regenwaterinfiltratie en regenwaterhergebruik.

Op deze illustratie zie je verschillende mogelijke maatregelen geïllustreerd op kleine percelen. (lees verder onder de afbeelding)

Om bovenstaande dynamiek bij private perceeleigenaars te realiseren, hebben stad Antwerpen en het EcoHuis verschillende instrumenten ontwikkeld. Zo is er de structurele financiële ondersteuning in de vorm van de Klimaatpremie voor maatregelen vanaf 40m2, zet men in op kleinschalige acties als BreekUIT en kan men in het EcoHuis en  Antwerpenvoorklimaat.be terecht voor informatie, advies en inspiratie. Klimaatadaptatie wordt ook verankerd in het wettelijk kader ‘de bouwcode’, waarbij de aanleg van groendaken verplicht wordt, en ook andere adaptieve maatregelen worden voorgeschreven.

Partnerschappen centraal in projectoproep ‘Klimaatadaptatie op private percelen’ 

De stad Antwerpen wil sterke partnerschappen opbouwen rond klimaatadaptatie, gericht op klimaatadaptieve maatregelen op percelen groter dan 40 m². Met deze oproep zoekt de stad Antwerpen professionals die projecten opzetten die bijdragen aan het klimaatadaptief maken van Antwerpse private percelen. Het gaat over diensten die private perceeleigenaars overtuigen om te investeren in de klimaatadaptieve stad. De dienstverlening kan nieuw zijn of een verdieping van een bestaande dienstverlening. De stad roept met deze oproep ondernemers en initiatiefnemers op om medestander te worden van een klimaatadaptieve stad. De kandidaten van deze oproep nemen het engagement op om Antwerpen klimaatrobuuster te maken via het aanbieden van diensten en via concrete projecten. Het EcoHuis/de stad Antwerpen neemt in deze projecten een ondersteunende rol op.

Voorbeelden van mogelijke projecten

  • Een project waarbij iemand op een doeltreffende en originele manier bedrijventerreinen onthardt en vergroent;
  • Een samenaankoop van infiltratie-installaties of groendaken;
  • Een wedstrijd “meest verharde koer” waarin deelnemers ontwerpen voor ontharding kunnen winnen;
  • Een module klimaatadaptatie voor architecten & tuinarchitecten;
  • De promotie van circulair watergebruik op maat van bepaalde bedrijven/een bepaalde doelgroep;
  • Faciliteren van verschillende eigenaars om samen te komen tot 1000 m² vergroend parkeerterrein waarbij bomen worden ingezet om schaduw te voorzien voor auto’s (incl. demo parkeerterrein dat vrij te bezoeken is).

3. Doel van de oproep

Deze oproep mikt op projecten die bijdragen tot (ruimte maken voor) klimaatadaptatie op private percelen in Antwerpen in de brede zin. Projecten met verschillende vormen, finaliteit, doelgroepen en insteken komen in aanmerking. De projecten dienen te passen binnen de adaptatiedoelstellingen van het Klimaatplan 2030. Hier geven we aan naar welk soort projecten we op zoek zijn.

Doelgroepen bereiken en drempels wegwerken

Deze oproep richt zich op het creëren van verandering en impact op privaat domein, bij private percelen met een potentieel voor maatregelen van meer dan 40m². Het kan daarbij gaan om:

  • Projecten die een dienstverlening opzetten die perceeleigenaars stimuleert om klimaatadaptief te werken;
  • Projecten die bepaalde doelgroepen toeleiden naar de Klimaatpremie (die ook op deze doelgroep van toepassing is) of deze bekender maken/ effectiever inzet.

Het EcoHuis bereikt tot nu toe het vaakst de enthousiaste en goed geïnformeerde burger. Projecten die ook op deze doelgroep mikken zijn welkom, maar worden verwacht zich ten opzichte van de bestaande werking / het aanbod van het EcoHuis te onderscheiden. Het bereiken van (een) doelgroep(en) die we als stad in het verleden nog niet bereikt hebben rond dit thema is een meerwaarde. Denk daarbij aan ondernemers, winkels, Verenigingen van Mede-eigenaars (VME's), of grote organisaties zoals ziekenhuizen. 
Er zijn in de praktijk heel wat drempels voor  de realisatie van klimaatadaptieve maatregelen bij de verschillende doelgroepen. Klimaatadaptieve maatregelen kunnen zowel bij nieuwbouw als bij renovatie plaatsvinden. Bovendien zijn er vaak geen kant en klare oplossingen en zijn er veel verschillende partijen nodig voor de realisatie van maatregelen op het terrein die het verschil maken op vlak van klimaatadaptatie. Projecten waarbij drempels verlaagd of weggewerkt worden (eventueel op maat van bepaalde doelgroepen), komen in aanmerking.

Mobiliseren van professionals voor een klimaatrobuuste stad

Klimaatadaptatie kan verder structureel verankerd worden in de werking van professionals. Vaak hebben professionals zoals tuinaannemers, architecten of adviseurs zelf nog niet voldoende kennis of praktijkervaring om klimaatadaptatie structureel mee te nemen in hun projecten. Een project kan erop gericht zijn om dit rechtstreeks of onrechtstreeks (bijvoorbeeld via opleiding) te stimuleren. Een project kan ook de focus leggen op de uitbreiding of verbetering van reeds bestaande dienstverlening van een professional of organisatie. 

Dienstverlening kan dus verschillende vormen aannemen:

  • B2C: professionals die rechtstreeks een dienst of product uitwerken voor private perceeleigenaars (bijvoorbeeld architecten die op het juiste moment bij de Antwerpenaar komen, aanzetten om ook te adviseren rond klimaatadaptatie);
  • B2B: organisaties die in aanraking komen met professionals die werken rond klimaatadaptatie, en zo dus indirect impact realiseren bij de doelgroep  (bijvoorbeeld opleidingsinstituten of koepelorganisaties).

Projecten met diepgaande, vernieuwende aanpak en opschaalbaar

Er gebeurt al heel wat in en buiten Antwerpen. Mooie initiatieven willen we plaats geven om verder te groeien en hun dienstverlening op een duurzame manier in Antwerpen te verankeren. In de projectoproep is echter ook plaats voor nieuwe initiatieven en experimenten. Ondernemers die beperkte ervaring hebben inzake klimaatadaptatie, maar wél met de juiste doelgroep in contact komen en zich willen engageren voor dit thema door een project te trekken, zijn ook welkom. 
We benadrukken dat een project voorbij moet gaan aan het louter adaptief maken van 1 perceel of straat. Dergelijke projecten en buurtgerichte initiatieven kunnen onder de geldende voorwaarden investeringssteun vragen via de Klimaatpremie. Projecten binnen het kader van deze oproep hebben een bredere ambitie en moeten gericht zijn op het structureel en duurzaam opschalen van adaptatie-initiatieven.

Zelf leren en anderen laten leren

Extra aandacht wordt besteed aan het leren uit goede voorbeelden of valkuilen. Via goede communicatie is breder leren in de stadsgemeenschap (stedelijke diensten, organisaties en bedrijven) verzekerd. De projecten uit deze oproep zorgen voor diepere kennis bij een brede groep actoren. Daarbij gaat het over volgende elementen:

  • Drempels die leven bij perceeleigenaren kennen en manieren om deze weg te werken;
  • Kennis over de waarde en waardering van nodige maatregelen;
  • Effectiviteit van onze eigen instrumenten als de klimaatpremie;
  • Kennis over innovatieve en opschaalbare oplossingen klimaatadaptatie;
  • Leren hoe slim samen te werken met professionals om collectieve uitdagingen als klimaatadaptatie efficiënt aan te gaan.

4. Wie kan indienen?

De projectoproep is gericht op ondernemers en organisaties die hun ervaring, expertise en dienstverlening (verder) willen ontplooien in Antwerpse context. Er worden geen kandidaten uitgesloten op basis van vennootschapsvorm, grootte of land van oorsprong van de onderneming. 
Zonder exhaustief te zijn, denken wij alvast aan onderstaande organisaties:

  • (groen)aannemers
  • klimaatorganisaties
  • architecten
  • groothandels
  • kennisinstellingen en opleidingsinstituten
  • communicatie experten

Ondernemers worden verwacht hun expertise en ervaring aan te tonen via relevante referenties.

Nieuwe samenwerkingen

Om mensen in actie te krijgen kunnen verschillende rollen nodig zijn en ingezet worden. Er kunnen dus projecten in partnerschap ingediend worden. Binnen deze oproep is er ruimte voor nieuwe samenwerkingsverbanden.

5. Ondersteuning

Financieel

De algemene regels gelden: zie het algemeen reglement van het Klimaatfonds. Deze oproep is een algemene (werkings)oproep, geen investeringsoproep: enkel werkingskosten komen in aanmerking, geen investeringskosten (zie begrippenlijst). De investeringen voor het realiseren van de maatregelen zelf (investeringen op het terrein) kunnen dus niet als projectkost aanvaard worden. Voor die kosten kan de Klimaatpremie worden ingezet.
Voor deze oproep wordt een budget van 100.000,00 euro voorzien.

Samenwerken met de stad

  • Begeleiding: aan elk project wordt een ‘meter’ of ‘peter’ vanuit de stedelijke diensten toegewezen. Deze volgt de voortgang van het project mee op vanuit de stad, biedt stedelijke kennis ter zake aan, en is het eerste aanspreekpunt voor specifieke noden zoals stadsbrede communicatie. Deze begeleiding is op vraag en is afhankelijk van de beschikbaarheid van expertise en middelen bij de stad.
  • Communicatie: projecten worden uitgenodigd om deel te nemen aan de communicatie die vanuit EcoHuis/Antwerpen voor Klimaat en het Klimaatfonds wordt opgezet. Uiteraard blijven projectleiders zelf eigenaar van hun project en is er een akkoord nodig  van de projectleiders over de inhoud van de communicatie vanuit de stad. 
  • Netwerk: het EcoHuis Antwerpen heeft een expertisenetwerk rond klimaatadaptatie en bouwt dit verder uit. Met de inzet van nieuwe instrumenten zoals de Klimaatpremie worden voortdurend nieuwe interne en externe partners en nieuwe doelgroepen  bereikt. De stedelijke klimaatwerking bestaat uit verschillende stakeholders waaronder de Antwerpse Klimaatregisseur, de verschillende districten en de betrokken stadsdiensten. Extern wordt er samengewerkt met de Vlaamse overheid (binnen de verschillende Green deals), publieke en private partners,  en Antwerpse verenigingen actief rond klimaatadaptatie in verschillende projecten/ samenwerkingsverbanden. Per project kan bekeken worden hoe dit netwerk kan ingezet worden ter versterking van het project.

6. Evaluatie

Doelstelling is om meerdere projecten te selecteren indien er voldoende kwaliteitsvolle en realistische projecten ingediend worden die positief geëvalueerd worden. 
Bij de selectie van de projecten wordt de maatschappelijke meerwaarde van het project afgetoetst aan de maatschappelijke investering van het project. Het selectieproces wordt uitgevoerd door een onpartijdige jury, aan de hand van een objectief selectiekader zoals hieronder wordt uitgewerkt.

Beoordeling selectiecriteria

De oproep heeft 3 selectiecriteria – kwaliteit, impact, stedelijke ondersteuning – met elk een aantal subcriteria. In de volgende tabel worden de subcriteria toegelicht en de maximale scores per selectiecriterium.

KWALITEIT

op 30 punten
  • Haalbaarheid

Het doel, de nodige middelen, het stappenplan met timing zijn duidelijk geformuleerd en realiseerbaar binnen de looptijd van het project. De haalbaarheid wordt inzichtelijk gemaakt door een helder plan van aanpak. Hierbij wordt in het bijzonder aandacht gegeven aan de timing, de eventuele samenwerking tussen de verschillende actoren, de nodige resources alsook het beoogde resultaat. Indien de aanvraag geen plan van aanpak (inclusief stappenplan, timing, betrokken actoren en beoogd resultaat) bevat of het verwachte resultaat wordt als niet haalbaar ingeschat, wordt de aanvraag niet gesteund.

  • Ervaring, expertise en engagement van partners

Uit het dossier blijkt de aanwezigheid van voldoende ervaring, expertise en engagement van de projectpartners in verhouding tot de complexiteit van het project. De betrokken partners tonen aan via referenties dat zij over de nodige ervaring en expertise beschikken om het project te valoriseren als een waardevolle bijdrage inzake het stimuleren van klimaatadaptatie in Antwerpen. Indien de kandidaat geen relevante referenties kan voorleggen waaruit ervaring en/ of expertise blijkt, wordt het engagement van de kandidaat grondig bekeken. Door het nodige engagement kan het gebrek aan ervaring gecompenseerd worden.

  • Samenwerking tussen partners & participatie

Afhankelijk van het project en de ervaring van de indiener, kan het wenselijk zijn om samen te werken met partners. Samenwerken is geen vereiste. De stad geeft de voorkeur aan projecten die nieuwe samenwerkingsvormen faciliteren. Om de slaagkansen te verhogen, wordt verwacht dat alle partijen die cruciaal zijn voor het succes van de oplossingen betrokken worden in het project. Deze betrokkenheid kan aangetoond worden door een formeel engagement van de verschillende partners door bijvoorbeeld een intentieverklaring. Anderzijds kunnen ook consortia van partijen zich inschrijven voor de projectoproep. Hierbij treedt één partij op als inschrijver en verantwoordelijke voor het project. Alle communicatie met de stad Antwerpen verloopt via deze partij. Indien de betrokkenheid van de sleutelactoren in de aanvraag niet wordt aangetoond, wordt de aanvraag verworpen. Het project vertrekt zoveel mogelijk van het principe van maximale participatie, en betrekt waar nodig verschillende actoren uit de maatschappij (burgers, bedrijven, middenveld, kennisinstellingen).

 

IMPACT

op 45 punten
  •  Impact op duurzame stad

Projecten moeten bijdragen aan een duurzame stad, meer bepaald aan de weerbaarheid van de stad tegen de gevolgen van de klimaatverandering  op vlak van groen, water, droogte, hitte, … De inschrijver geeft in zijn dossier aan welke impact hij/zij beoogt te realiseren met het project. Dit kan gaan over waterrecuperatie, waterinfiltratie, vergroening, verkoeling en biodiversiteit. De impact wordt zowel kwalitatief beschreven als waar mogelijk kwantitatief gestaafd. 

  • Veranderingsgerichtheid

Via de projectoproep willen we een verandering op systeemniveau realiseren. Dit betekent dat het project (a) nieuwe bewegingen in gang kan brengen en nieuwe inzichten genereren, of (b) bestaande dynamieken kan opschalen om zo algemeen gangbaar te worden. De inschrijver geeft in zijn dossier aan welk type verandering het project teweegbrengt en op welk niveau. 

  • Doelgroepenbereik (complementariteit met de stedelijke werking)

Het project versterkt of is complementair aan de stedelijke werking en het doelgroepenbereik van de stad (zie artikels 2 en 3). Uit het dossier blijkt welke nieuwe doelgroepen bereikt worden aanvullend op de bestaande dienstverlening en inspanningen van de stad Antwerpen. Indien het project focust op professionelen, wordt beschreven op welke manier deze bereikt en/of geëngageerd worden.

 
MATE WAARIN BEROEP GEDAAN WORDT OP STEDELIJKE ONDERSTEUNING op 25 punten
  • Inhoudelijke samenwerking 

Via de projectoproep wil de stad Antwerpen projecten maximaal ondersteunen door de kandidaat te informeren omtrent het beleid in Antwerpen, mee na te denken over de mogelijkheden van de uitrol van project, het promoten van het project via stedelijke partners en kanalen, het inzetten van het stedelijk netwerk etc. In de projectaanvraag specifieert de kandidaat welke ondersteuning/samenwerking  belangrijk is, welke samenwerking met de stad hij/zij voor ogen heeft en wat de meerwaarde hiervan is voor het project. De beoordeling van de inhoudelijke ondersteuning gebeurt in functie van de haalbaarheid en meerwaarde voor beide partijen en het project.

  • Gevraagde financiële ondersteuning

De kandidaat kan beroep doen op financiële ondersteuning tot 80% van de projectkosten, met een maximum bedrag van 50.000 euro. In de projectaanvraag specifieert de kandidaat welke financiële ondersteuning gevraagd wordt en hoe deze middelen ingezet zullen worden. Bij de beoordeling wordt rekening gehouden met de relatie tussen gevraagde financiële ondersteuning en de verwachte impact van het project.

 
TOTAAL 100

Deze subcriteria worden beoordeeld volgens volgende tabel:

Kwaliteit (3 subcriteria)

Steunbaar

Niet steunbaar

Impact (3 subcriteria)

Zeer goed

Goed / neutraal

Eerder zwak

Niet steunbaar

Stedelijke ondersteuning (2 subcriteria)

Quick Win

Beperkt intensief

Zeer intensief

Te ambitieus/ niet steunbaar

Als een kandidaat op 1 van de subcriteria door de adviescommissie de beoordeling “niet steunbaar” krijgt toegekend, dan kan het dossier niet worden weerhouden.

7. Procedure en planning

Stap 1: Lancering

De stad lanceert de oproep begin 2022 via haar eigen communicatiekanalen en die van haar partners.

Stap 2: Indieningsfase

In deze fase kan de kandidaat een projectaanvraag indienen. De stad stelt hiervoor een template ter beschikking. De stad voorziet tijdens deze periode (winter – voorjaar 2022) in begeleiding via de organisatie van informatie- en netwerkmomenten en/of communicatie waar dialoog kan ontstaan met experts, stedelijke medewerkers, of een breder netwerk. Zo kunnen projectideeën rijpen in samenwerking met alle mogelijke geïnteresseerde partijen. Dit kan bijvoorbeeld via een pitch van projectideeën tijdens een georganiseerd netwerkmoment.

Stap 3: Ontvangst dossiers en controle op ontvankelijkheid

De ontvangst en de ontvankelijkheid van een projectvoorstel worden door de stad bevestigd binnen een termijn van 15 kalenderdagen. Deze termijn is een richttermijn. Wanneer een projectvoorstel in functie van de ontvankelijkheidsvoorwaarden onvolledig is, kan aan de projectindiener binnen deze termijn worden gevraagd om het dossier aan te vullen. Projecten worden ten laatste ingediend op 15/04/2022.

Stap 4: Selectiefase

Een adviescommissie beoordeelt de (ontvankelijke) ingediende projectvoorstellen en brengt een gemotiveerd advies uit aan het college van burgemeester en schepenen, dat beslist over de goed te keuren projecten. De selectie gebeurt conform de beschrijving in art. 6.

Stap 5: Bekendmaking en opstart

Een brede lancering wordt georganiseerd door het Ecohuis Antwerpen. Elk project start met een kennismakingsvergadering met de meter/peter.

Stap 6: Projectuitvoering en opvolging

Projecten duren maximaal 2 jaar. De indiener is trekker van het project en is verantwoordelijk voor de uitrol. Tijdens de uitvoering van een project worden er tussentijdse mijlpalen bepaald. Deze zijn door de stad vastgelegd op 6 maanden, 1 jaar en 2 jaar. Minstens op deze mijlpalen wordt het project besproken met de meter/peter. De stad heeft het recht de toelage of een deel ervan terug te vorderen, als blijkt dat de projectindiener (en dus de toelageontvanger) zich niet gehouden heeft aan de voorwaarden en de aangegane engagementen.

Stap 7: Afronden project

We voorzien een gezamenlijk leermoment met alle participanten van de oproep. Projecten worden maximaal 2 jaar na indiening beëindigd. De afronding en eindafrekening worden voltooid via het indienen van een eindverslag conform artikel 17 van het algemeen reglement. Na afronding kan aan de projectuitvoerders gevraagd worden om de resultaten toe te lichten op toekomstige infosessies en workshops in kader van het Klimaatfonds.
 

Algemeen reglement Klimaatfonds

Ondernemers, Professionals, Bewoners

Lees meer

Iets fout of onduidelijk in dit artikel

Laat het ons weten