Begrippenlijst 

Klimaatadaptatie 

Het opvangen van de gevolgen van de klimaatverandering en het wapenen van de stad tegen de impact van de klimaatverandering door het nemen van de nodige maatregelen in alle lopende plannen en processen. 

Klimaatrobuuste stad 

Robuust stedelijk landschap met ruimte voor groen, water en recreatie. Dit betekent dat de stad voldoende bestand is tegen de gevolgen van klimaatverandering. 

Ontharden 

Opbreken van overbodige of inefficiënte verhardingen, maximaal aanwenden van doorlatende materialen, ... 

Werkingskosten 

Personeelskosten (bv. loonkosten), directe projectgebonden kosten (bijvoorbeeld onderaanneming voor begeleiding) en indirecte projectgebonden kosten (bv. gebruik van ruimte en overheadkosten). Kosten die gemaakt worden in functie van projectgebonden aankopen (bijvoorbeeld aankoop van een testinstallatie) vallen hier niet onder. 

Kader van de oproep 

Situering 

Klimaatadaptatie is een belangrijk onderdeel van het Antwerps klimaatbeleid anno 2023. Al geruime tijd werkt de stad Antwerpen aan oplossingen om de gevolgen van de klimaatverandering beter op te vangen. Antwerpen wil op die manier ruimte geven aan de stad van morgen, want een klimaatrobuuste stad is ook een aantrekkelijke stad. De focus ligt daarbij op Antwerpen als levendige woonstad op maat van de Antwerpenaren, als slimme netwerkstad en als robuust landschap met ruimte voor groen, water en recreatie. 

Ruimte voor klimaatadaptatie 

De uitdagingen voor Antwerpen op vlak van klimaatadaptie staan beschreven in het Klimaatplan 2030 ‘Antwerpen voor klimaat’ (Stad Antwerpen, 2020). 

• Antwerpen wil klimaatrobuust zijn tegen 2050. Klimaatveiligheid en levenskwaliteit voor de Antwerpenaar staan resoluut voorop. Deze ambitie delen we op in vijf doelstellingen:  
• Antwerpen beschermt zich tegen wateroverlast. 
• Antwerpen vult de grondwatertafel aan.  
• Antwerpen streeft naar waterhergebruik en -besparing. 
• Antwerpen kan zichzelf verkoelen. 
• Antwerpen heeft een sterke parate respons op klimaatextremen. 

Niet alleen publiek domein, maar ook private percelen meenemen in klimaatadaptatie 

De kansen voor klimaatadaptatie situeren zich niet enkel op het openbaar domein. Antwerpenaren kunnen ook op privaat domein plaats maken voor adaptatiemaatregelen. Ook hier kunnen maatregelen genomen worden rond bijvoorbeeld wateropvang, groeninrichting, of verkoeling. Denk aan ontharding (tegels eruit, planten erin), groendaken, planten van groen en bomen voor biodiversiteit en koeling, regenwaterinfiltratie en regenwaterhergebruik. 

Op deze illustratie zie je verschillende mogelijke maatregelen geïllustreerd op kleine percelen. (lees verder onder de afbeelding)

Om bovenstaande dynamiek bij private perceeleigenaars te realiseren, heeft de stad Antwerpen verschillende instrumenten ontwikkeld. Zo is er de structurele financiële ondersteuning in de vorm van de Klimaatpremie voor maatregelen vanaf 40m2, wordt er ingezet op kleinschalige acties als tegelwippen en kan men op Antwerpenvoorklimaat.be en in het Ecohuis terecht voor informatie, advies en inspiratie. Klimaatadaptatie wordt ook verankerd in het wettelijk kader ‘de bouwcode’, waarbij de aanleg van groendaken verplicht wordt, en ook andere adaptieve maatregelen worden voorgeschreven. 

Welke projecten komen in aanmerking? 

Deze oproep mikt op projecten die bijdragen tot (ruimte maken voor) klimaatadaptatie op private percelen in Antwerpen in de brede zin. Projecten met verschillende vormen, finaliteit, doelgroepen en insteken komen in aanmerking. De projecten dienen te passen binnen de adaptatiedoelstellingen van het Klimaatplan 2030 en moeten aansluiten bij 1 of meerdere van volgende doelstellingen. 

Projecten die doelgroepen beter bereiken  

Deze projecten creëren verandering en impact op privaat domein, bij individuele private percelen of bij een groep van private percelen met een potentieel voor maatregelen van meer dan 40m². Het kan daarbij gaan om: 

• Projecten die een dienstverlening opzetten die perceeleigenaars stimuleert om klimaatadaptief te werken; 
• Projecten die bepaalde doelgroepen toeleiden naar de Klimaatpremie (die ook op deze doelgroep van toepassing is) of deze bekender maken/ effectiever inzet. 

De stad bereikt tot nu toe het vaakst de enthousiaste en goed geïnformeerde burger. Projecten die ook op deze doelgroep mikken zijn welkom, maar worden verwacht zich ten opzichte van de bestaande werking / het aanbod van het EcoHuis te onderscheiden. Het bereiken van (een) doelgroep(en) die de stad in het verleden nog niet bereikte rond dit thema is een meerwaarde. Denk daarbij aan ondernemers, winkels, Verenigingen van Mede-eigenaars (VME's), groepen van buren of grote organisaties zoals ziekenhuizen.  

Projecten die drempels wegwerken 

Er zijn in de praktijk heel wat drempels voor de realisatie van klimaatadaptieve maatregelen bij verschillende doelgroepen. Klimaatadaptieve maatregelen kunnen zowel bij nieuwbouw als bij renovatie plaatsvinden. Vaak zijn er geen kant-en-klare oplossingen en zijn er veel verschillende partijen nodig voor de realisatie van maatregelen op het terrein die het verschil maken op vlak van klimaatadaptatie. Projecten waarbij drempels verlaagd of weggewerkt worden (eventueel op maat van bepaalde doelgroepen), komen in aanmerking. 

Projecten die professionals mobiliseren voor een klimaatrobuuste stad 

Klimaatadaptatie kan meer structureel verankerd worden in de werking van professionals. Vaak hebben professionals, zoals tuinaannemers, architecten of adviseurs, zelf nog niet voldoende kennis of praktijkervaring om klimaatadaptatie structureel mee te nemen in hun projecten. Een project kan erop gericht zijn om kennis, capaciteit en ervaring rechtstreeks of onrechtstreeks (bijvoorbeeld via opleiding) te stimuleren. Een project kan ook de focus leggen op de uitbreiding of verbetering van reeds bestaande dienstverlening van een professional of organisatie.  

Dienstverlening kan dus verschillende vormen aannemen: 

• B2C: professionals die rechtstreeks een dienst of product uitwerken voor private perceeleigenaars (bijvoorbeeld architecten die op het juiste moment bij de Antwerpenaar komen, aanzetten om ook te adviseren rond klimaatadaptatie); 
• B2B: organisaties die in aanraking komen met professionals die werken rond klimaatadaptatie, en zo dus indirect impact realiseren bij de doelgroep  (bijvoorbeeld opleidingsinstituten of koepelorganisaties). 

Opschaalbare projecten met een diepgaande, vernieuwende aanpak 

Er gebeurt al heel wat in en buiten Antwerpen. Sterke initiatieven krijgen een plaats om verder te groeien en hun dienstverlening op een duurzame manier in de stad te verankeren. In de projectoproep is echter ook plaats voor nieuwe initiatieven en experimenten. De dienstverlening kan dus nieuw zijn of een verdieping van een bestaande dienstverlening. Ondernemers die beperkte ervaring hebben inzake klimaatadaptatie, maar wél met de juiste doelgroep in contact komen en zich willen engageren voor dit thema door een project te trekken, zijn ook welkom.  

Een project moet verder gaan dan het louter adaptief maken van 1 perceel of straat. Dergelijke (investerings)projecten en buurtgerichte initiatieven kunnen onder de geldende voorwaarden al investeringssteun vragen via de Klimaatpremie. Het opschalen van lopende campagnes zoals Tegelwippen en een project voor een specifieke doelgroep of buurt uitrollen, kan wel binnen deze oproep. Projecten binnen het kader van deze oproep hebben dus een brede ambitie en moeten gericht zijn op het structureel en duurzaam opschalen van adaptatie-initiatieven. 

Projecten die lerend werken en anderen laten leren 

Extra aandacht wordt besteed aan het leren uit goede voorbeelden of valkuilen. Via goede communicatie is breder leren in de stadsgemeenschap (stedelijke diensten, organisaties en bedrijven) verzekerd. De projecten uit deze oproep kunnen zorgen voor diepere kennis bij een brede groep actoren. Daarbij kunnen sterke projecten bijvoorbeeld volgende elementen in beschouwing nemen: 

• Veelvoorkomende drempels die perceeleigenaren ervaren identificeren, en manieren om deze weg te werken; 
• Kennis over de waarde en waardering van nodige maatregelen; 
• Effectiviteit van de instrumenten die de stad al aanbiedt zoals de Klimaatpremie; 
• Kennis over innovatieve en opschaalbare oplossingen klimaatadaptatie; 
• Leren hoe slim samen te werken met professionals om collectieve uitdagingen als klimaatadaptatie efficiënt aan te gaan. 

Voorbeelden van mogelijke projecten 

De volgende lijst bevat enkele voorbeelden, maar is zeker niet exhaustief. 

• een samenaankoop van infiltratie-installaties of biodiverse groendaken; 
• een wedstrijd “van meest naar minst verharde koer” waarin deelnemers ontwerpen voor / hulp bij ontharding kunnen winnen; 
• samenaankoop bomen geschikt voor de stadstuin; 
• de promotie van circulair watergebruik op maat van bepaalde bedrijven/een bepaalde doelgroep; 
• faciliteren van verschillende eigenaars om samen te komen tot 1000 m² vergroend parkeerterrein; 
• aan de slag met straten/ buurten/ wijken voor maatregelen voor regenwaterinfiltratie op de percelen, zoals een infiltratie doe-dag, een onthardingsdag waarbij het volledige proces gefaciliteerd wordt (voorbereiding, planning, uitvoering, materiaal, …) 
• … 

Wie kan indienen? 

Met deze oproep zoekt de stad professionals die projecten opzetten die bijdragen aan het klimaatadaptief maken van Antwerpse private percelen. De projectoproep is gericht op ondernemers en organisaties die hun ervaring, expertise en dienstverlening (verder) willen ontplooien in Antwerpse context. Er worden geen kandidaten uitgesloten op basis van vennootschapsvorm, grootte of land van oorsprong van de onderneming. 

 Zonder volledig te zijn, kan het bijvoorbeeld gaan om aan onderstaande organisaties: 

• (groen)aannemers 
• organisaties die de klimaatuitdaging willen aangaan 
• architecten 
• groothandels 
• kennisinstellingen en opleidingsinstituten 
• communicatie-experten 

Ondernemers worden verwacht hun expertise en ervaring aan te tonen via relevante referenties. 

De stad Antwerpen wil sterke partnerschappen opbouwen rond klimaatadaptatie.

Projecten kunnen nood hebben aan verschillende rollen, partners en deelnemers om resultaat te boeken. Er kunnen dus projecten in partnerschap ingediend worden, en dit wordt ook aangemoedigd. Binnen deze oproep is er ruimte voor nieuwe samenwerkingsverbanden.  

Ondersteuning 

Financieel 

De regels van het algemeen reglement van het Klimaatfonds gelden. Deze oproep is een algemene (werkings)oproep, geen investeringsoproep: enkel werkingskosten komen in aanmerking, geen investeringskosten (zie begrippenlijst). De investeringen voor het realiseren van de maatregelen zelf (investeringen op het terrein) kunnen dus niet als projectkost aanvaard worden. Voor die kosten kan de Klimaatpremie worden ingezet. 
Voor deze oproep wordt een budget van 100.000,00 euro voorzien. 

Samenwerken met de stad 

Begeleiding: aan elk project wordt een ‘meter’ of ‘peter’ vanuit de stedelijke diensten toegewezen. Deze volgt de voortgang van het project mee op vanuit de stad, biedt stedelijke kennis ter zake aan, en is het eerste aanspreekpunt voor specifieke noden zoals stadsbrede communicatie. Deze begeleiding is op vraag en is afhankelijk van de beschikbaarheid van expertise en middelen bij de stad. 

Communicatie: projecten worden uitgenodigd om deel te nemen aan de communicatie die vanuit Antwerpen voor Klimaat en het Klimaatfonds wordt opgezet. Uiteraard blijven projectleiders zelf eigenaar van hun project en is er een akkoord nodig  van de projectleiders over de inhoud van de communicatie vanuit de stad. 

Netwerk: de stad Antwerpen heeft een expertisenetwerk rond klimaatadaptatie en bouwt dit verder uit. Met de inzet van nieuwe instrumenten zoals de Klimaatpremie worden voortdurend nieuwe interne en externe partners en nieuwe doelgroepen bereikt. De stedelijke klimaatwerking bestaat uit verschillende stakeholders waaronder de Antwerpse Klimaatregisseur, de verschillende districten en de betrokken stadsdiensten. Extern wordt er samengewerkt met de Vlaamse Overheid (binnen de verschillende Green deals), publieke en private partners, en Antwerpse verenigingen actief rond klimaatadaptatie in verschillende projecten/ samenwerkingsverbanden. Per project kan bekeken worden hoe dit netwerk kan ingezet worden ter versterking van het project. 

Evaluatie

De doelstelling is om meerdere projecten te selecteren indien er voldoende kwaliteitsvolle en realistische projecten ingediend worden die positief geëvalueerd worden. Bij de selectie van de projecten wordt de maatschappelijke meerwaarde van het project afgetoetst aan de maatschappelijke investering van het project. Het selectieproces wordt uitgevoerd door een onpartijdige jury, aan de hand van een objectief selectiekader zoals hieronder wordt uitgewerkt. 

De oproep heeft 3 selectiecriteria – kwaliteit, impact, gevraagde ondersteuning – met elk een aantal subcriteria. In de volgende tabel worden deze toegelicht en worden de maximale scores per selectiecriterium weergegeven. 

KWALITEIT	op 30
Haalbaarheid
Het doel, de nodige middelen, het stappenplan met timing zijn duidelijk geformuleerd en realiseerbaar binnen de looptijd van het project. De haalbaarheid wordt inzichtelijk gemaakt door een helder plan van aanpak. Hierbij wordt in het bijzonder aandacht gegeven aan de timing, de eventuele samenwerking tussen de verschillende actoren, de nodige resources alsook het beoogde resultaat. Indien de aanvraag geen plan van aanpak (inclusief stappenplan, timing, betrokken actoren en beoogd resultaat) bevat of het verwachte resultaat wordt als niet haalbaar ingeschat, wordt de aanvraag niet gesteund.
Ervaring en expertise van de partners
Uit het dossier blijkt de aanwezigheid van voldoende ervaring, expertise en engagement van de projectpartners in verhouding tot de complexiteit van het project. De betrokken partners tonen aan via referenties dat zij over de nodige ervaring en expertise beschikken om het project te valoriseren als een waardevolle bijdrage inzake het stimuleren van klimaatadaptatie in Antwerpen. Indien de kandidaat geen relevante referenties kan voorleggen waaruit ervaring en/ of expertise blijkt, wordt het engagement van de kandidaat grondig bekeken. Door het nodige engagement kan het gebrek aan ervaring gecompenseerd worden.
Samenwerking en participatie
Hoewel het geen vereiste is, kan het afhankelijk van het project en de ervaring van de indiener wenselijk zijn om samen te werken met partners. Projecten die nieuwe samenwerkingsvormen faciliteren worden aangemoedigd. Om de slaagkansen te verhogen, wordt verwacht dat alle partijen die cruciaal zijn voor het succes van de oplossingen betrokken worden. Het project vertrekt zoveel mogelijk van het principe van maximale participatie, en betrekt waar nodig verschillende actoren uit de maatschappij (burgers, bedrijven, middenveld, kennisinstellingen) en dit op inclusieve wijze.

 

IMPACT	op 45
Strategisch karakter
Projecten moeten bijdragen aan een duurzame stad, meer bepaald aan de weerbaarheid van de stad tegen de gevolgen van de klimaatverandering  op vlak van groen, water, droogte, hitte, … De inschrijver geeft in zijn dossier aan welke impact hij/zij beoogt te realiseren met het project. Dit kan gaan over waterrecuperatie, waterinfiltratie, vergroening, verkoeling en biodiversiteit. De impact wordt zowel kwalitatief beschreven als waar mogelijk kwantitatief gestaafd.
Vernieuwend karakter
Het project is vernieuwend op gebied van product, dienst, organisatie of samenwerking. Dit wil zeggen dat het (a) nieuwe bewegingen in gang kan brengen en nieuwe inzichten genereren, of (b) bestaande dynamieken kan opschalen om zo algemeen gangbaar te worden. De inschrijver geeft in zijn dossier aan welk type verandering het project teweegbrengt en op welk niveau.
Doelgroepenbereik (complementariteit met de stedelijke werking)
Het project versterkt of is complementair aan de stedelijke werking en het doelgroepenbereik van de stad (zie artikels 2 en 3). Uit het dossier blijkt welke nieuwe doelgroepen bereikt worden aanvullend op de bestaande dienstverlening en inspanningen van de stad Antwerpen. Indien het project focust op professionelen, wordt beschreven op welke manier deze bereikt en/of geëngageerd worden.

 

GEVRAAGDE ONDERSTEUNING	op 25
Inhoudelijke ondersteuning door en samenwerking met de stad
Via de projectoproep wil de stad Antwerpen projecten maximaal ondersteunen door de kandidaat te informeren omtrent het beleid in Antwerpen, mee na te denken over de mogelijkheden van de uitrol van project, het promoten van het project via stedelijke partners en kanalen, het inzetten van het stedelijk netwerk etc. In de projectaanvraag specifieert de kandidaat welke ondersteuning/samenwerking belangrijk is, welke samenwerking met de stad hij/zij voor ogen heeft en wat de meerwaarde hiervan is voor het project. De beoordeling van de inhoudelijke ondersteuning gebeurt in functie van de haalbaarheid en meerwaarde voor beide partijen en het project.
financiële ondersteuning
De kandidaat kan beroep doen op financiële ondersteuning tot 80% van de projectkosten, met een maximum bedrag van 50.000 euro. In de projectaanvraag specifieert de kandidaat welke financiële ondersteuning gevraagd wordt en hoe deze middelen ingezet zullen worden. Bij de beoordeling wordt rekening gehouden met de relatie tussen gevraagde financiële ondersteuning en de verwachte impact van het project.

TOTAAL

Deze subcriteria worden beoordeeld volgens volgende tabel:

Criterium	Punten	Beoordeling
Kwaliteit (3 subcriteria)	8-10	Goed
	5 -7	Voldoende
	1 - 4	Onvoldoende
	0	Niet steunbaar
Impact (3 subcriteria)	12 - 15	Goed
	7 - 11	Voldoende
	1 - 6	Onvoldoende
	0	Niet steunbaar
Stedelijke ondersteuning  (2 subcriteria)	9 - 12,5	Quick Win
	5 - 8	Beperkt intensief
	1 - 4	Zeer intensief
	0	Te ambitieus/ niet steunbaar

Als een kandidaat op 1 van de subcriteria door de adviescommissie unaniem de beoordeling “niet steunbaar” krijgt toegekend, dan kan het dossier niet worden weerhouden. 

Procedure en planning

Stap 1: Lancering 

De stad lanceert de oproep begin 2023 via haar eigen communicatiekanalen en die van haar partners. 

Stap 2: Indieningsfase 

In deze fase kan de kandidaat een projectaanvraag indienen. De stad stelt hiervoor een template ter beschikking. De stad voorziet tijdens deze periode in begeleiding via de organisatie van een informatie- en begeleidingsmoment en/of communicatie waar dialoog kan ontstaan met experts, stedelijke medewerkers, of een breder netwerk. Zo kunnen projectideeën rijpen in samenwerking met alle mogelijke geïnteresseerde partijen. Dit kan bijvoorbeeld via een pitch van projectideeën tijdens een georganiseerd netwerkmoment 

Stap 3: Ontvangst dossiers en controle op ontvankelijkheid 

De ontvangst en de ontvankelijkheid van een projectvoorstel worden door de stad bevestigd binnen een termijn van 15 kalenderdagen. Deze termijn is een richttermijn. Wanneer een projectvoorstel in functie van de ontvankelijkheidsvoorwaarden onvolledig is, kan aan de projectindiener binnen deze termijn worden gevraagd om het dossier aan te vullen. Projecten worden ten laatste ingediend op 08/05/2023. 

Stap 4: Selectiefase 

Een adviescommissie beoordeelt de (ontvankelijke) ingediende projectvoorstellen en brengt een gemotiveerd advies uit aan het college van burgemeester en schepenen, dat beslist over de goed te keuren projecten. De selectie gebeurt conform de beschrijving in art. 6. 

Stap 5: Bekendmaking en opstart 

Een brede lancering wordt georganiseerd door de stad. Elk project start met een kennismakingsvergadering met de meter/peter. 

Stap 6: Projectuitvoering en opvolging 

Projecten duren maximaal 2 jaar. De indiener is trekker van het project en is verantwoordelijk voor de uitrol. Tijdens de uitvoering van een project worden er tussentijdse mijlpalen bepaald. Deze zijn door de stad vastgelegd op 6 maanden, 1 jaar en 2 jaar. Minstens op deze mijlpalen wordt het project besproken met de meter/peter. De stad heeft het recht de toelage of een deel ervan terug te vorderen, als blijkt dat de projectindiener (en dus de toelageontvanger) zich niet gehouden heeft aan de voorwaarden en de aangegane engagementen. 

Stap 7: Afronden project 

Er wordt een gezamenlijk leermoment georganiseerd met alle participanten van de oproep. Projecten worden maximaal 2 jaar na indiening beëindigd. De afronding en eindafrekening worden voltooid via het indienen van een eindverslag conform artikel 13 van het algemeen reglement. Na afronding kan aan de projectuitvoerders gevraagd worden om de resultaten toe te lichten op toekomstige infosessies en workshops in kader van het Klimaatfonds.